Bank sahəsində trendləri araşdıran “FutureBanking” saytı Rusiyanın yaxın qonşularında mobil bankinqin inkişafının icmalını vermişdir.

Azərbaycan

“Markswebb” analitik qrupunun rəhbəri Mixail Kozisin “FutureBanking”ə bildirib ki, Azərbaycanda, məsələn, istifadəçinin uzaqdan identifikasiyası mövcuddur (Asan İmza). Bu, hər hansı şəxsin elektron xidmətlərdən istifadə və rəqəmsal imzasını təsdiqləmə zamanı tətbiq edilən mobil vəsiqəsidir. Faktiki olaraq, Asan İmza mobil telefon üçün sim-kartdır ki, burada funksiyalarına görə şəxsiyyət vəsiqəsinə analoji olan elektron sertifikatlar vardır. Asan İmzanın köməyi ilə şəxsiyyəti təsdiq etmək və sənədləri rəqəmsal imza ilə imzalamaq mümkündür. Azərbaycanın bəzi bankları bu identifikasiyadan DBX-də (Distansion bank xidməti) qeydiyyatdan keçərkən istifadə edirlər. Bu texnologiyanın mobil bankda gerçəkləşməsi nümunəsi kimi “Unibank”ı və “YapiKredi Bank Azərbaycanl”ı misal göstərmək olar.  “Unibank”da mobil bankın ekranının skrinşotlardan maraqlı müdafiə funksiyası vardır ki, bu da əlavədə şəxsi məlumatların təhlükəsizliyini təmin edir.

Gürcüstan

“Markswebb” şirkəti həmçinin, Gürcüstanın mobil banklarını tədqiq etmiş və orada bir sıra maraqlı funksiyalar müşahidə etmişdir. Hələ 2011-ci il avqustun 1-dən bu ölkədə İD-kartların – identifikasiyalı elektron kartların verilməsinə başlanmışdır. İD-karta birləşdirilmiş rəqəmli imza hüquqi nöqteyi-nəzərdən kağız daşıyıcıda fiziki imzaya ekvivalentdir. Bundan başqa, bəzi mobil banklarda İD nömrəsi üzrə bankdaxili köçürmə (telefon nömrəsi üzrə köçürmə kimi) də həyata keçirmək mümkündür. Bu funksiyanın həyata keçirilməsinə misal kimi “Liberty Bank”ı göstərmək olar.

Banklararası köçürmələr ölkə daxilində İBAN (ing. International Bank Account Number ) və alanın soyadı, adı, atasının adı üzrə həyata keçirilir. Yəni, İBAN göstərildikdə, bank alanı tanıyır, halbuki Rusiya banklarında bankın identifikasiyası üçün hesab nömrəsinə əlavə olaraq Bankın identifikasiya kodunu (BİK) və soyad, ad və atasının adını da göstərmək zəruridir.

Bəzi mobil banklarda “hesablar səbəti” yaratmaq olar. Yəni, müştəri bu “səbətə” bir tranzaksiya ilə ödədiyi (məsələn, VTB) ödəniş və köçürmələrini əlavə edir. Bu və digər yaxın xarici ölkələrdə mobil banklar haqqında daha ətraflı məlumatlar “Markswebb”in noyabr ayında buraxılacaq tədqiqatında açıqlanacaq.

    
Belarus

Yaxın xarici ölkələr arasında “Fintex” (maliyyə texnologiyaları) sahəsində ən fəalı – Belarusdur. Demək olar ki, bir il əvvəl ölkədə banklararası identifikasiya sistemi işə düşmüşdür ki, bura 6 mln.-dan çox qeyd yüklənmişdir. Həmçinin, Milli Bank tərəfindən “blockchain” texnologiyasından istifadə edilməklə informasiya sistemi yaradılmışdır. Tənzimləyicinin verdiyi məlumata görə, avqust ayının sonunda praktiki işdə banklar “blockchain”dən verilən bank zəmanətləri haqqında məlumat ötürülməsi və qiymətli kağızlar bazarında iş zamanı istifadə edə biləcəklər. Pulu alanlar üçün 24/7 rejimində online olaraq pul vəsaitlərinin qəbul edilməsini təmin edən ani ödəniş sisteminin yaradılması imkanları da nəzərdən keçirilir.

Bütövlükdə mobil bankinqdə bir qədər Rusiyadan geriləmə da vardır – məsələn, Samsung Pay, Apple Pay və Android Pay istifadə etməklə kontaktsız ödənişlərin həyata keçirilməsi hələ hazırlıq mərhələsindədir.

Rusiya banklarının “törəmə”ləri üçün mobil əlavələr də yaxşı inkişaf edir. Məsələn, VTB uzaqdan kartların pin-kodunu dəyişməyə imkan verir, halbuki bunu bankın Rusiya əlavəsində etmək mümkün deyil. Uzun müddət Rusiya ilə eyni olan əlavədən (Qazaxıstan və Ukrayna ilə birlikdə)  istifadə etmiş Belarusun Alfa-Bankı ötən ilin dekabr ayında özünün INSYNC.BY adlı əlavəsini buraxmışdır.

Maraqlıdır ki, INSYNC.BY konsepsiyası o qədər mükəmməl hazırlanmışdır ki, nəinki Belarusun, həm də digər ölkələrin mobil bankları qarşısında bir çox üstünlüklərə malikdir. Bu, sadəcə bank yanında əlavə deyil, bu, rəqəmsal bankdır. Əlavədə hesablar arasında köçürmələr və valyuta mübadiləsi üçün mobil platformalar üçün Drag&Drop texnologiyasından istifadə etmək olar.

Hesab açılması – tamamilə distansiondur (məsafədən). Bankın müştərisi olmaq üçün əlavəni yükləmək, şəxsiyyət vəsiqəsinin ilk 2 səhifəsinin fotoşəklini çəkmək lazımdır. Kart evinizə çatdırılacaq. Qeyri-bank servisləri – tərəfdaşlıq proqramları da vardır. Məsələn, “World of Tanks” oyun statistikasına baxışı birbaşa əlavədə və ya booking.com və Rentalcars.com-da proqramdan həyata keçirmək olar.

Qeyd etmək lazımdır  ki, bank müştərilərlə əlaqələrdə sosial şəbəkələrdən istifadə edir. Bu il ölkədə ilk dəfə olaraq bu bank “Viber”də öz stikerspakını işə salmış və 325 min abunəçi cəlb etmişdir. Belarus banklarında orta hesabla akkauntlar messencerdə 5 minə qədər abunəçi toplayır. Rusiya ilə müqayisə etsək, bu zaman Alfa-Bank göstəricilərinə görə abunəçilərinin sayı 370 minə qədər olanTinkoffun yaxınlaşır.
 
Qazaxıstan

Qazaxıstan Maliyyəçilər Assosiasiyasının fintex komitəsinin sədri Konstantin Pak “FutureBanking”ə demişdir ki, qlobal yeniliklərdən bu il işə salınacaq “mVisa” texnologiyasını göstərmək olar. Onun fikrincə, QR-kodlar üzrə ödənişlər – həqiqətən inqilabi funksiyadır. Burada pull-tranzaksiyalarından istifadə olunacaq ki, bu zaman kommersant ümumiyyətlə həmin kartları almır. Texnologiya çox sürətlə və asan inkişaf edir, təhlükəsizdir, çünki POS-terminallar lazım deyil və oflayn- və onlayn-tranzaksiyalar üçün bir yanaşma verir.

Qazaxıstan banklarından Konstantin Pak tam online-xidmət göstərən, yəni bir dəfə də olsun banka getmədən hər hansı əlavəni yükləmək, kart buraxmaq və işləmək mümkün olduğu Astana bankının adını vurğulamışdır. Həmçinin, Kazkommersbankın da adını çəkmək olar ki, burada Cash by Code kimi çoxlu texnologiyalar, cash-in vasitəsilə köçürmələrin qəbulu və s. tətbiq edilmişdir.

  
Ukrayna

Ukrayna bankinqinin inkişaf tarixi daha çox PrivatBankla əlaqəlidir, lakin Ukrayna fintex-məhsullarının fəal istifadəçilərindən birinin “FutureBanking”ə dediyi kimi, hazırda bank milliləşdirildikdən sonra, burada innovasiyalar əks tərəfə hərəkət etməyə başlayıb, - məsələn, valyutanın online-mübadiləsi ləğv edilib. digər banklar əvvəllər iFOBS sistemindın istifadə edirdilər, çünki DBX sahəsində PrivatBankla rəqabət aparmaq mənasız idi, amma indi onlardan bəziləri yeni internet-bank (Ukrsib, Oşadbank) işə salıblar.

Eyni zamanda PrivatBankın Dmitri Dubiletin (İT-direktor) və Mixail Roqalskinin (ödəmə biznesinin rəhbəri) də daxil olduğu eks-komandası yeni layihə - “Monobank” yaradır.  

“Bizim xərcləri dərhal möhlətlə (hissə-hissə), istənilən məntəqədə kartın əsas hesabını işə salmadan ödəmək imkanımız olacaq. Adətən əvvəl xərcləyirsən, sonra isə möhlətlə (hissə-hissə) köçürürsən. Və bunun üçün əsas hesabda qalıq olmalıdır. Bizdə isə məhlətlə almaq üçün ayrıca limit və hesabların dərhal dəyişdirilməsi imkanı olacaq. Sonradan bankomata getmədən pin-i dəyişdirmək mümkün olacaq. Biz bütün messencerlərdə botlarsız və adi koll-mərkəzlərdə supervayzer vəzifəsini daşıyan operatorlarla yardım xidməti edirik”, – bunu “FutureBanking”ə “Monobank”ı yaradanlardan biri, PrivatBankın sabiq sədr müavini Oleq Qoroxovski söyləmişdir. O, həmçinin demişdir ki, bu layihə artıq oktyabr ayında gerçəkləşdiriləcək.

А что там у соседей? Мобильные банки ближнего зарубежья

Чтобы строить вектор развития, банкам полезно соотноситься не только с Западом, но и со странами ближнего зарубежья. FutureBanking провел обзор развития мобильного банкинга наших ближайших соседей.

Азербайджан
 
Как рассказал FutureBanking Михаил Козис, руководитель аналитической группы Markswebb, в Азербайджане, например, существует удаленная идентификация пользователя (Asan Imza). Это мобильное электронное удостоверение личности, которое можно применять при использовании электронных услуг и подтверждении цифровой подписи. Фактически, Asan Imza представляет собой сим-карту для мобильного телефона, на которой содержатся электронные сертификаты, аналогичные по функции удостоверению личности. С помощью Asan Imza можно подтвердить свою личность и подписать документы цифровой подписью. Некоторые банки Азербайджана используют данное идентификацию для прохождения регистрации в ДБО. В качестве примера реализации данной технологии в мобильном банке можно привести Unibank и YapiKredi Bank.

 
У Азербайджанского Unibank есть интересная функция защиты экрана мобильного банка от скриншотов, что обеспечивает большую безопасность персональных данных в приложении. 

 
Грузия 

Компания Markswebb также исследовала грузинские мобильные банки, и увидела там ряд интересных функций. Еще с 1 августа 2011 года в стране началась выдача ID-карт – идентификационных электронных карт. Цифровая подпись, интегрированная в ID-карту, эквивалентна с юридической точки зрения физической подписи на бумажном носителе. Более того, в некоторых мобильных банках можно осуществлять внутрибанковский перевод по номеру ID (аналог перевода по номеру телефона). В качестве примера реализации данной функции можно привести Liberty Bank.
 

Межбанковские переводы внутри страны осуществляются по IBAN и ФИО получателя. То есть при указании IBAN мобильный банк распознает банк получателя, тогда как в российских банках, для идентификации банка необходимо указывать БИК, дополнительно к номеру счета и ФИО.

 
В некоторых мобильных банках можно создавать «корзину счетов». То есть клиент добавляет в данную «корзину» платежи и переводы, которые он оплачивает одной транзакцией (например, ВТБ).

 
Более подробная информация о мобильных банках в эти и других странах ближнего зарубежья будет доступна в исследовании, которое Markswebb выпустит в ноябре.

Беларусь

Одна из самых активных стран ближнего зарубежья в области финтеха – Беларусь. Почти год назад в стране заработала межбанковская система идентификации, куда уже загружено более 6 млн записей. Также Нацбанком создана информационная система с использованием технологии blockchain. Как сообщил регулятор в конце августа, в практической работе банки смогут использовать blockchain для передачи информации о выданных банковских гарантиях и при работе на рынке ценных бумаг. Рассматривается возможность создания системы мгновенных платежей, обеспечивающей зачисление денежных средств получателю online в режиме 24/7.

 
В мобильном банкинге в целом есть некоторое отставание от России – например, бесконтактные платежи с использованием Samsung Pay, Apple Pay и Android Pay еще только готовятся к запуску.

 
Хорошо развиваются мобильные приложения «дочек» российских банков. ВТБ, например, позволяет удаленно менять пин-код карты, чего в российском приложении банка пока сделать нельзя. Беларусский Альфа-Банк, долгое время использовавший единое с российским приложение (вместе с казахстанским и украинским), в декабре прошлого года выпустил собственное под названием INSYNC.BY.

 
Интересно, что концепция INSYNC.BY настолько хорошо проработана, что имеет преимущества перед мобильными банками не только Беларуси, но и других стран – это не просто приложение при банке, это цифровой банк. В приложении для переводов между счетами и обмена валют можно воспользоваться нативной для мобильных платформ технологией Drag&Drop, персонально под себя настроить дизайн и отображение продуктов и счетов.
 

Открытие счета – полностью дистанционное. Чтобы стать клиентом банка надо скачать приложение, сфотографировать первые 2 страницы паспорта. Карту доставят на дом.  Есть небанковские сервисы — партнерские программы. Например, просмотр игровой статистики World of Tanks прямо в приложении или программы с booking.com и Rentalcars.com.

 
Стоит отметить, что банк использует соцсети в коммуникации с клиентами. В этом году первым в стране запустил свой стикерпак в Viber и привлек 325 тыс. подписчиков. В среднем аккаунты в беларусских банках в мессенджере имеют не более 5 тыс. подписчиков. Если сравнивать с Россией, то в этом Альфа-Банк приближается к показателям Тинькофф, у которого около 370 тыс.

 
Казахстан

Как рассказал FutureBanking председатель комитета по финтеху Ассоциации финансистов Казахстана Константин Пак, из глобальных новшеств можно выделить технологию mVisa, которая должна запуститься в этом году. По его мнению, платежи по QR-кодам – по-настоящему революционная функция. В ней будут использоваться pull-транзакции, при которых коммерсант вообще не получает данные карты. Технология очень быстро и легко развертывается, безопасна, потому что не нужны POS-терминалы, и дает один подход для офлайн- и онлайн-транзакций.
 

Из казахстанских банков Константин Пак выделил Банк Астаны, имеющий полное онлайн-обслуживание – можно скачать приложение, выпустить карту, и дальше работать, ни разу не посетив банк. Также выделяет Казкоммерцбанк, внедривший множество технологий, таких как Cash by Code, прием переводов через cash-in и т.д.

 
Украина

История развития украинского банкинга во многом связана с ПриватБанком, однако сейчас, после национализации банка, как рассказал FutureBanking один из активных пользователей украинских финтех-продуктов, инновации в нем стали двигаться в обратную сторону – например, отменен онлайн-обмен валюты. Другие банки ранее использовали систему iFOBS, потому что конкурировать с ПриватБанком в области ДБО было бессмысленно, но сейчас некоторые из них запустили новый интернет-банк (Укрсиб, Ощадбанк).

 
При этом экс-команда ПриватБанка, в которую входят Дмитрий Дубилет (IT-директор) и Михаил Рогальский (глава платежного бизнеса), создает новый проект – «Монобанк». «У нас будет возможность делать траты сразу со счета рассрочки, не задействуя основной счет карты в любой точке. Обычно сначала делаешь трату, а потом переводишь в рассрочку. И для этого должно хватать остатка на основном счете. А у нас будет отдельный лимит на покупки в рассрочку и возможность переключения счетов "на лету". Можно будет менять пин без необходимости посещения после этого банкомата. Мы делаем человеческую службу поддержки во всех мессенджерах без ботов и с операторами, которые в обычных колл-центрах носят должности супервайзеров», – рассказал FutureBanking Олег Гороховский, также один из основателей «Монобанка», бывший первый зампред ПриватБанка, уточнив, что проект банк должен запуститься уже в октябре.