Ən yuxarı statik reklam_3
Ən yuxarı (mobil)_30
Mobil manşet üstü reklam-3_21

Telekommunikasiya sektorunda yeni trendlər

iç səhifə xəbər başlığı altı (mobil)_31
Telekommunikasiya sektorunda yeni trendlər
iç səhifə xəbər şəkil altı-2 (mobil)_32

Son on illikdə internet texnologiyalarının inkişafı telekomunikasiya sektronunun gəlirliyinin artımına mənfi təsir göstərdi və dünyanın, demək olar ki, bütün telekommunikasiya şirkətlərinin satış gəlirləri təziyqlə üzləşməyə başladı. 2010-cu ildən etibarən dünya üzrə telekomunikasiya şirkətlərinin gəliri hər il orta hesabla 6% azalmışdır.

 

Reklam_3_11

Beləliklə, texnologiyanın sürətli inkişafı telekom şirkətlərini iki ziddiyətli proseslə ilə üz-üzə qoymuşdur: bir tərəfdən şirkətlərin gəlirləri azalma meyilləri göstərir, digər tərəfən isə yeni investisiya qoyuluşları üçün yüksək məbləğli vəsaitlər tələb olnur. Bu təbii bir prosesdir, cünki hər yeni nəsil texnologiya əvvəlkindən daha çox xərc tələb edir.

 

Qrafik 1 Mobil operatorların kapital xərcləri

 

Mobil texnologiyalar sahəsində nüfuzlu “GSMA intelligence” araşdırma təşkilatının məlumatları da bu tendensiyanı təsdiq edir. Qrafik 1-ə nəzər yetirdikdə görürük ki, xüsusən Asiya və Avropa ölkələrində GSM operatorlarının satış gəlirlərinin böyük bir hissəsi kapital xərclərinə yönəldilir.


Eyni araşdırma qurumu tərəfindən təqdim edilən növbəti qrafikdən (Qrafik 2) görürük ki, 2009-2013-cü illər arasında Avropada hər bir abunəçiyə düşən investisiya xərcləri demək olar ki, iki dəfəyə yaxın artmışdır.

 

Avropa Telekomminikasiya Şəbəkə Operatorları Assosiasiyası (ETNO)-nun 2016-ci ildə buraxdığı hesabatda da Avropada mobil operatorlarının gəlirlərinin 2009-cu ildən etibarən hər il azaldığı vurğulanmışdır (Qrafik 3).


Qrafik 2 Hər bir abunəçiyə düşən kapital xərcləri

Qrafik 3 Avropa mobil operatorlarının gəlirlərinin dəyişməsi

 

Təbii ki, telekom şirkətlərinin gəlirlərinin azalması onların yeni texnologiyalara investisiya etmək qabiliyyətlərini məhdudlaşdırır. Nəticə etibari ilə şirkətlər bu çətinliyin öhdəsindən gəlmək üçün yeni yollar axtrarırlar. Buna görə də əksər inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə biz telekommunikasiya sektorunda şirkətlərin birləşməsinin şahidi oluruq. Xüsusi ilə  Almaniya, Norveç, Finlandiya, Portuqaliya, İrlandiya, İspaniya, Fransa, İsveç kimi ölkələrdə şirkətlərin birləşməsi müşahidə olunmuşdur.

 

Son zamanlar da isə mobil operatorların birləşmə tendensiyası yerini digər inkişaf modelinə verməkdədir: İnfrastruktur paylaşımı. Qeyd edək ki, infrastrukturdan ortaq istifadə bir çox sahələrdə sınanmışdır. Buna misal kimi, bankların ortaq prosessinq mərkəzi yaratmasını və onun xidmətlərindən birgə istifadə etmələrini göstərmək olar.

 

Beynəlxalq təcrübədə geniş istifadə edilən infrastrukturdan birgə istifadə modeli azalan gəlir və artan xərc probleminin asan və səmərəli həllini təklif edir. Bu təcrübəyə əsasən bir neçə mobil operator öz aktivlərini birgə yaradılan şirkətə ötürür və yeni yaradılan şirkət artıq sərəncamında olan aktivlərlər ilə həmin mobil operatorlara, eləcə də digər operatorlara xidmət göstərir. Belə şirkətlərə ümumi olaraq “Qüllə şirkətləri” ya “İnfrastruktur şirkətləri” (“Toverko” və ya “infrako”) deyilir.

 

Birgə infrastruktur şirkətləri yaratmağın bir sıra üstünlükləri mövcuddur:

 

İlk öncə şirkətlər infrastrukturdan birgə istifadə etmklə kapital xərclərinə əhəmiyyətli dərəcədə  qənaət etmiş olurlar, çünki birgə istifadə modeli onlara eyni avadanlıqlara görə (məsələn, qüllə) gərəksiz yerə iki dəfə xərc etməməyə imkan verir.

Operatorlar avadanlıqların təmiri və baxımını daha peşəkar komandaya həvalə etməklə özlərinin əsas bizneslərinə daha yaxşı köklənə bilirlər.

 

Şimali Amerika və Hindistanda artıq ixtisaslaşmış “Qüllə şirkət” bazarları mövcuddur və bu model  Mərkəzi və Latın Amerikası, Asiya (xüsusə cənubi şərqi Asiyada) və Afrika ölkələrində getdikcə daha çox cəlbedicilik qazanmaqdadır.

 

Bu modelin geniş yayılmasının əsas səbəblərindən biri də rəqabətə cavabdeh tənzimləyici oraqların da bu biznes modelini dəstəkləməkləridir. Belə ki, tənzimləyici orqanlar belə hesab edirlər ki, infrastruktur şirkətlərinin mövcudluğu onlara bu sahədə ixtisaslaşmağa və nisbətən aşağı qiymətlərə xidmət göstərməyə imkan verəcək və nəticə etibari ilə bu bazara yeni daxil ola biləcək potensial iştirakçılara da mövcud şəbəkə infrastrukturunu əlçatan edəcəkdir. Bu isə əvvəllər yüksək kapital xərclərinə görə bazara giriş maneəsi ilə üzləşən şirkətlərin bazara qoşulmasına stimul yaradacaq.  Bundan başqa ortaq infrastruktur modeli mobil operatorlara ölkənin ucqar əyalətlərinə daha tez çıxmağa imkan verir ki, bu da tənzimləyici orqanlarının marağını təmin etməkdədir. Tənzimləyici orqanların marağında olduğu digər bir məqam isə, bu modelin daha səmərəli ekoloji həll təklif etməsidir. Belə ki, infrastruktur paylaşımı daha az qüllə, antenna kimi avadanlıqların quraşdırılması və landşaftın təmiz, geniş və sakit qalması deməkdir.

 

Bəs Azərbaycan mobil operatorları beynəlxalq təcrübədən yararlanırlarmı? Araşdırmamız nəticəsində müəyyən edirik ki, əslində Azərbaycanın mobil operatorları da infrastruktur paylaşımından istifadə edirlər. Belə ki, məsələn, ən böyük mobil operator olan  Azercell və bazarın ən kiçik iştirakçısı Azerfon bir-birinin texniki sahələrindən qarşılıqlı şəkildə istifadə edirlər. 

06.10.2017 11:15

Müştərilərin xəbərləri

Mobil-manshet-alt3_22
Esas-sehifede-reklam-3_8
Əsas səhifədə 3-cü reklam-2_10
Xəbər mətn sağ 1-ci-2_15
Xəbər mətn sağ 2-ci_16
Xəbər mətn sağ 3-cü-2_17
Xeber_metn_sag_18_2_18
InvestAZ